Sensei
Janusz Szymankiewicz

Historyczne i techniczne korzenie systemu

kenjutsu Shinkage Ryu

 

 

Miecze samurajów

Miecz japoński był początkowo importem z Chin, a potem wraz z przejęciem chińskiej technologii jego wytwarzania, rodzimą kopią. Obosieczny miecz jian był jednym z najstarszych typów broni tnącej w Chinach. Od początku w Chinach jian, tak jak i potem w Japonii (chokuto, ken), przypisano duże znaczenie kultowe. Tak jak kij stał się symbolem mnicha buddyjskiego, miecz był jego taoistycznym od­powiednikiem. Taniec miecza poświęcony wypędzaniu duchów oczyszczał taoistyczny ołtarz. Posiadał ustalony układ choreograficzny, który korelował kroki kapłana z kosmicznymi mocami. Miecze i sztylety uważano za inkarnacje smoków i jednocześnie talizmany przeciwko nim.

Znaczenie przywiązywane i przypisywane mieczom w Chinach miało w związku z tym przełożenie na ceremonie związane z procesem ich wytwarzania. Głównie wykuwano stosują złożone reguły obrzędowe. Płatnerz Gan Jiang z przełomu V/IV w. p.n.e. z okresu Walczących Królestw (475–221 r. p.n.e.), jest uważany za najwybitniejszego kowala w historii Chin. Jego dokonania opisano między innymi w kronice Wuyue chunqiu.

Uważa się, że to Gan Jiang stosując do tworzenia miecza teorię yin/yang wynalazł technologię łączenia twardego i miękkiego metalu w jedną całość, osiągając nową jakość głowni. To, co potem stosowano przez blisko dwa tysiące lat w Chinach, a w Japonii do dzisiaj, jest tylko wersją rozwojową jego pomysłu, polegającą na eksperymentowaniu z ilością warstw miękkich i twardych, wchodzących w kompozycję początkowo odlewanego, a potem kutego ostrza i sposobu tzw. różnicowania procesu hartowania.

Chińscy kowale zaczęli z czasem wielokrotnie przekuwać twarde żelazo lub łączyć twarde i miękkie na wiele sposobów, z których dwa zawędrowały do Japonii i przyjęły się tam.

Żelazo o wysokiej zawartości węgla, tworzące tnącą krawędź, zaginano na kształt litera „V”, otaczając nim miękki żelazny rdzeń. Głownię taką zwano baogang (zawinięte żelazo). Inna forma to wielokrotne przekuwanie jednej bryły żelaza. W obu przypadkach w procesie hartowania stosowano glinę do różnicowania temperatury, w efekcie czego powstawał wzór na ostrzu zwany (jap.) hamon. Głownie takie traciły swoją moc w miarę powtarzających się procesów szlifowania.

Miecze o prostej i jednosiecznej głowni i tradycje z nimi związane przybyły do Japonii w okresie panowania chińskich dynastii Sui (581–618), a potem Tang (618–907). Do regaliów cesarza Japonii należał jednak chiński, najpewniej wykonany jeszcze z brązu prosty obosieczny miecz, przywieziony tu już zapewne w III/IV wieku.

Japończycy pierwotnie korzystali z umiejętności kowali emigrujących z Chin i Korei. Technologia kucia i obróbki głowni była wtedy już tak zaawansowana w tych krajach, że nie można było się jej nauczyć, bez długiego terminowania i podpatrywania mistrza kowalskiego.

Po objęciu władzy w Chinach przez dynastię Song (960–1279), prosty miecz jian zaczął być wypierany przez długą szablę dao, która stała się jednym z atrybutów władzy cesarskiej. Teraz szabla zaczęła stanowić podstawowe wyposażenie jazdy i dowódców armii chińskiej. Dwuręczne szable będące pierwowzorem dla japońskich mieczy znane są pod nazwą changma dao (miao dao). Długość jego lekko zakrzywionej jednosiecznej głowni dao dochodziła do 120 cm.

Chińskie oburęczne szable dao, których repliką były japońskie no-dachi i o-dachi, pojawiają się w czasie panowania dynastii Ming (1368–1644) i znane są pod wspólną nazwą chang dao (długie szable).

Chang dao posiadały długą głownię podobnie jak changma dao. Równie długie głownie posiadały ich japońskie odpowiedniki. Przypomnijmy w tym miejscu, że długość głowni japońskich mieczy została znormalizowana dopiero w okresie shogunatu Tokugawa. Duże, ciężkie i szerokie głownie zachowały się do dziś w szkole Muso Jikiden Eishin Ryu, Kage Ryu rodu Tachibana i Hikida Kage (Shinkage) Ryu.

Przyczynkiem do rozwoju japońskiej technologii kucia mieczy są informacje, łączące powstanie pierwszych tradycji kowalskich z osobą cesarza Go-Toby (1180–1239). Go-Toba panował bardzo krótko i abdykował w 1198 r. pod naciskiem shoguna Minamoto Yoritomo. Ostatecznie po buncie wywołanym przeciwko shogunowi w 1221 r. (do tego roku był mimo abdykacji i panowania kolejnych cesarzy tzw. cesarzem klauzurowym) został zesłany na wyspę Oki. Wolny czas cesarz miał poświęcać różnym zajęciom tj., kaligrafii, malarstwu, muzyce, pisaniu wierszy, łucznictwu, jeździectwu, fechtunkowi oraz wykonywaniu samych mieczy. Najzdolniejszym kowalom miał nadawać tytuły honorowe oraz uczyć się ich rzemiosła.

Bezpośrednie związki Go-Toby z kowalstwem zapewne sprowadziły się jedynie do stwierdzenia, które wygłosił, kiedy zachwycił się jednym z mieczy, że „sztuka ich kucia godna jest książąt”. W historiografii kowali japońskich 1190 r. uznaje się za graniczny, a w tymże roku Go-Toba miał zaledwie 11 lat. Inna wersja głosi, że kowalstwem zaczął się parać dopiero w 1208 r. (miał wtedy jeszcze moc sprawczą do nadawania tytułów honorowych). Pomagać mu w tym miało pięciu kowali, od których wywodziło się potem pięć szkół (czy też tradycji) kucia mieczy, przy czym nie chodzi technologię przygotowania głowni, ile jej ostateczny kształt, szerokości, ugięcie ostrza itp.. Te pięć tradycji przejęły szkoły: Soshu w Kamakurze (prowincja Sagami, dzisiejsza prefektura Kanagawa), Yamashiro w Kioto i biorące nazwy od prowincji: Bizen (dzisiejsza prefektura Okayama), Yamato (prowincja i zarazem współczesna prefektura) z centrum w Narze oraz Mino (obecna prefektura Gifu).

Współcześnie pojawiała się trzecia wersja głosząca, że Go-Toba kowalstwem miał zajmować się dopiero na wyspie Oki, a więc po 1221 r. Każdego miesiąca zapraszał innego kowala, który prezentował swe dokonania i uczył go jednocześnie rzemiosła. Tak więc łącznie miało być ich aż dwunastu (+ jeden dla miesiąca przestępnego): siedmiu z prowincji Bizen, trzech z prowincji Bitchu i trzech z prowincji Yamashiro.

Mało znany jest fakt, że wiele wartościowych głowni z okresu do końca XVI wieku zwanych koto, było wykuwanych bez rdzenia z jednego kawałka przekuwanego żelaza tamahagane. Stosowanie rdzenia i trudnej starożytnej chińskiej metody ich kucia, wynikało przede wszystkim z coraz większego zapotrzebowania i jednocześnie braku w Japonii odpowiedniej ilości wysokojakościowej rudy żelaza. Stąd używano jej przede wszystkim na część tnącą głowni.

Warto też chwilę poświęcić ostrości głowni mieczy japońskich, a zwłaszcza ich podatności na zniszczenie w czasie pojedynków. Idealnie wyglądające głównie mieczy, które sięgają swoją historią okresu Kamakura, a które przetrwały do czasów współczesnych, zawdzięczają swój wygląd jedynie temu, że nigdy nie zostały użyte w prawdziwej walce.

Kształt ostrza miecza japońskiego w formie wąskiego trójkąta równoramiennego powodował, że był bardzo ostry, ale podatny na złamania, a już na pewno w czasie spotkania z inną podobnej konstrukcji głownią na wyszczerbienie.

Małe szczerby likwidowano przez szlifowanie – miecz typu tachi czy o-dachi, wytrzymuje od kilku do kilkunastu takich operacji – a większe przez wymianę głowni na nową. Miecz nie wyszczerbiał się tylko wtedy, kiedy trafiał w ciało przeciwnika. W okresie wojen XV–XVI wieku powszechne stosowano uzbrojenie ochronne, które również miało swój udział w uszkadzaniu głowni mieczy. Stąd w technikach poszczególnych ryu do połowy XVII wieku, przewaga uderzeń i pchnięć nad cięciami. Stąd też, aby ochronić ostrze japońskiego miecza, parowania wykonywano czasami miękkim, podatnym przez to na uszkodzenia i odkształcenia grzbietem mune lub bokiem głowni.

Na potwierdzenie stanu głowni mieczy japońskich po prawdziwej walce, przywołajmy fragment wspomnień ich rzeczywistych uczestników, a dotyczący oddziału milicji shinsen i słowa napisane ręką samego Kondo Isamiego: „Iskry sypały się z naszych mieczy. Miecz Nagakury przełamał się na dwie części, a kissaki miecza Okity się odłamało. Ostrze miecza Todo pocięte było jak bambusowa miotełka … niektórzy wojownicy (shinsen) trzymali swoje miecze w rękach, gdyż nie mogli schować do pochew głowni z hartowanej stali, powyginanych bądź połamanych”.

Jakkolwiek samuraje nosili przy boku wzorowane na Chińczykach proste miecze ken (chiń. jian) lub lekko krzywe jednosieczne szable tachi (chiń. dao), to jednak ich podstawową bronią przez dekady pozostawał łuk (yumi). Dopiero pod koniec XIV wieku pojawia się pierwsza znana japońska szkoła fechtunku mieczem mająca niewątpliwie związek z pasją ówczesnego shoguna Ashikagi Yoshimitsu (1358–1408).

Od tego też okresu obok miecza tachi noszonego na rapciach przy boku zbroi przez nielicznych konnych samurajów, pojawia się równolegle u pieszych samurajów czy zwykłych bushi długi miecz o-dachi noszony czasami na plecach, ale przede wszystkim w pochwie wsuniętej za obi hakamy lub pikowany, przypominający wałek pas przy zbroi, ostrzem do góry. Ta broń i sposób jej noszenia stają się coraz popularniejsze, a swoje apogeum osiągnie w XVI wieku. Właśnie w tym okresie w cesarstwie chińskim stosowana była w armii Ming takiego typu szabla chang dao (jej początki sięgają czasów dynastii Song), mogła więc stać się też przedmiotem wymiany.

Świątynia zen Myokoji, kamień upamiętniający Kamiizumi Hidetsunę
(Nobutsunę) i tablica opisująca pokonanie ronina bez użycia broni.
kenjutsu_1a
kenjutsu_1b
kenjutsu_1c
kenjutsu_1d
Zamek w Odwarze, siedziba rodu Hojo
kenjutsu_19

 

 

Historia naszej szkoły miecza      

Pierwsza znana japońska szkoła fechtunku, oparta o koncepcję strategiczną na wzorach chińskich, powstaje około 1380 r. na dworze shoguna Ashikagi Yoshimitsu rozwinięta przez członka jego rady Chujo Nagahide. Nazwana od jego nazwiska Chujo Ryu, swoje apogeum popularności osiągnęła około 1430 r.

Aizu Hyuga-no Kami Hisatada Iko Ikosai przyszedł na świat 1452 r. w rodzinie samurajów z klanu Aizu. Był w tym czasie znany jako Aizu Tarozaemon Hisatada.

Nad zatoką Gokasho (dawna prowincja Ise, obecnie część prefektury Mie) zachowały się fragmenty ruin kasztelu (niewielkiego zamku), w którym miał w XIV wieku rezydować ród Aizu. Tu w okolicy przebiegał jeden z ważnych traktów starej Japonii zwany Isekaido, który łączył się z traktem Nakasendo (inne jego nazwy to Tosando, Kisokaido). Kasztel Gokasho został zbudowany ok. 1334 r. i był rozbudowywany do 1344 r., a jego historia wiąże się tak jak i historia rodu Aizu z wydarzeniami opisanymi w eposie historycznym Taiheiki z 1371 r.

Ród Aizu był lennikiem rodu Kitabatake z prowincji Ise. Kitabatake wywodzili się z klanu Genji (Minamoto). Aizu byli też powiązani z rodem Takeda.

W pierwszej połowie XIV wieku członkowie rodu Aizu zostali powołani na komendantów zamku w Ise, kiedy cesarz Go-Daigo postanowił wykorzystać szansę, jaką dało mu osłabienie wojskowego rządu bakufu po nieudanym starciu z najazdem Mongołów rządzących wtedy Chinami, a związane z tym wydatki znacznie go osłabiły. Klęskę odwróciła od Japonii jedynie niskiej jakości konstrukcja statków floty inwazyjnej, która nie podołała tajfunowi nazwanemu z czasem kamikaze – boskim wiatrem.

Strategia walki mieczem Chujo Ryu stała się wyzwaniem dla utalentowanych wojowników. Dwa przybytki shinto – Katori i Kashima stały się ośrodkami, gdzie zaczęto rozwijać nową technikę miecza, zwaną ogólnie Shinto Ryu. Świeżym przykładem błyszczała postać Jizasa Ienao zwanego Choisai. Wycofał się z życia świeckiego do świątyni Katori i rozwinął tam nową szkołę walki, w tym technikę miecza, nazwaną Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu, która stała się sławna w całym kraju. Kiedy Aizu Hisatada wchodził w wiek męski, sławny Jizasa Ienao dobiegał 80 lat i był nadal niepokonanym mistrzem miecza.

W wiosce Maniwa z prowincji Gunma zdobywała sławę inna, związana dla odmiany z buddyjskimi przybytkami kultu i walczącymi mnichami szkoła wojenna Nen Ryu, pochodząca od Somy Shiro Yoshimoto.

To wszystko nie pozostawało bez wpływy na ambitnego Aizu Hisatadę. Postanowił wycofać się z dotychczasowego życia samuraja i uczestniczył jako wako w pirackich rajdach z ich baz na zachodnim wybrzeżu wyspy Kyushu w prowincji Higo, by się wzbogacić. Przyłączając się do wako miał wielokrotnie okazję zetknąć się ze sztuką walki przy pomocy chińskiej oburęcznej szabli chang dao, co zainspirowało go do rozwoju nowej, własnej szkoły miecza. Wiele wskazuje, że jego miecz był wiernym odpowiednikiem chińskiego chang dao tj. był bardzo długi. Potwierdza np. fakt składającego się na technikę walki stylu Kage Ryu charakterystycznego „chińskiego” sposobu poruszania się, postawy czy niektóre technik miecza, które przetrwały do czasów współczesnych w kata stylu Hikida Kage Ryu czy Shinkage Ryu.

Ostatecznie po wielu latach wycofał się z udziału w wyprawach wako i osiadł jak chce legenda w świątyni shinto – Udo na wschodnim wybrzeżu Kyushu w sąsiadującej z Higo prowincji Hyuga, chcąc odnaleźć spokój ducha, a może doczekać końca swoich dni. Trudno jednak odnaleźć tu jakiś ślad po Aizu Iko (przeciwnie niż to ma miejsce z innymi mistrzami miecza np. w świątyniach Katori czy Kashima). Można zatem wysunąć inną hipotezę, że chodzi tu o jakiś przybytek kultu shinto, ale w hanie (domenie już z czasów shogunatu Tokugawa) Udo z prowincji Higo.

Do dziś nie wiadomo jak długo Aizu Hisatada modlił się o duchowe oczyszczenie i oświecenie. Współcześnie wysunięto na podstawie między innymi nazw kata szkoły miecza którą stworzył domniemanie, że nie bez znaczenia był tu wpływ i obserwacja otaczającej go dzikiej przyrody. W czasie snu, jak głosi legendarne podanie, objawił mu się bóg świątyni we wcieleniu małpy i przekazał swe tajemnice. Pod wpływem tego przeżycia i duchowego natchnienia jak mówią buddyści, osiągnął ken-no satori, czyli oświecenie w sztuce miecza. W 1489 r. na wieść o śmierci sławnego Jizasa Ienao, postanowił powrócić do życia świeckiego. Przybrał imię „Ikosai” i zaczął nauczać własnego stylu miecza, który nazwał Kage Ryu – stylem „cienia”. Niektóre materiały sugerują, że zaczął służyć shugo z rodu Satake z prowincji Hitachi.

W tym miejscu warto wspomnieć, że niektórzy badacze odwołując się do wydarzeń z XVI wieku mających miejsce w Chinach i gen Qi Jiguanga, podnoszą kwestię jego zainteresowania mieczem japońskim. Próbują nawet zmienić kierunek wpływów dotyczących fechtowania oburęczną szablą chang dao.
Epizod gen. Qi z mieczem japońskim wynikał jednak z ówczesnej ekspansji piratów japońskich i ich umiejętności walki. Wywodzili się oni ze środowiska samurajów i bushi, a więc usytuowanych najwyżej w hierarchii społecznej Japonii w przeciwieństwie do przeciętnych chińskich żołnierzy, wywodzących się z najniższych warstw społecznych (wyłączając oczywiście oficerów po kilkustopniowych egzaminach cesarskich). Umiejętności fechtunku wako w tym okresie były więc znacznie wyższe. W konsekwencji gen. Qi opracował proste i skuteczne formy treningowe dla szabli chang dao, pozwalające nawiązać równorzędną walkę z wyszkolonym japońskim przeciwnikiem. Chang dao gen. Qi w przeciwieństwie do mieczy japoński piratów posiadał dodatkowo przy sztychu krótkie tzw. fałszywe ostrze. Formy z tymi technikami przetrwały w kilku stylach kung fu z prowincji Fujian do czasów współczesnych.

Do dzisiaj nie są znane żadne istotne japońskie materiały traktujące o stylu Kage Ryu. Jedyne źródło wspominające o Kage Ryu, znajduje się w encyklopedycznym zbiorze chińskich wojennych esejów zwanym Wubeizi (po japońsku Bubishi – zapiski z przygotowań do wojny). Dziele o chińskich sztukach walki i strategii wojennej skompilowanym przez Mao Yuanyi (jap. Bogenki 1594–1641), generała armii Ming i wykładowcy cesarskiej akademii wojskowej. Wydane po raz pierwszy w 1621 r. w jednym z rozdziałów zawiera opisy podstaw stylu Kage Ryu opatrzone rysunkami małp. Można domniemywać, że rysunki mogą być fragmentami pochodzącymi z jakiegoś opracowania Aizu Iko Ikosai, które nie dotrwało do naszych czasów. Inna równie prawdopodobna wersja pochodzenia tekstu to fakt odwołujący się do jednego z najlepszych uczniów i siostrzeńca Kamiizumi Hidetsuny, spadkobiercy sztuki miecza mistrza Aizu Iko Ikosai – Hikidy Bungoro Kageyasu (czasami występuje pisownia Hikita Kagekane, 1537–1605; twórcy szkoły miecza Hikida Kage (Shinkage) Ryu, który miał opuścić Japonię jako mnich buddyjski i udać się do Chin, gdzie przebywał jakiś czas i tam zmarł.

Inną istotną kwestią jest to, iż Kage-ryu-no mokuroku – przewodnik po Kage Ryu z Wubeizi nie jest tekstem chińskim, ale kopią teksu japońskiego i wymienia takie elementy techniczne tego stylu walki mieczem jak: Enpi, Koryu, Seigan, Inken, Enkai i Daisan Yamakage. Można przypuszczać, że nazwy te odnoszą się do pierwotnego zestawu kata Enpi rokka-no tachi (w Shinkage Ryu Kamiizumi Hidetsuny kata tego zestawu to: Enpi, Enkai, Yamakage, Tsukikage, Uranami i Ukifune).

Pisany staro japońską interpretacją pisma chińskiego fragment tekstu Wubeizi jest współcześnie praktycznie nie możliwym do przetłumaczenia. Tym bardziej, że w tekście pojawiają się np. słowa odnoszące się do tachi, tj. rodzaju miecza noszonego ostrzem skierowanym w dół przy boku zbroi. Zapiski obecne w Wu Bei zi mogły być również wynikiem obserwacji dokonanych przez poselstwo chińskie w Japonii, w okresie kampanii koreańskich Toyotomi Hideyoshiego.

Nic zatem dziwnego, że Kage Ryu, które z czasem wywołało zainteresowanie Chińczyków, trafiło wcześniej do klanu Takeda, a potem Tokugawa. Metoda ta dała też początek wielu najznamienitszym szkołom kenjutsu w Japonii.

Jednym z najważniejszych uczniów Aizu Iko Ikosai był Kamiizumi Musashi-no Kami Yoritsuna (Hidetsugu), władca kasztelu Ogo w prowincji Kozuke.

Ród Kamiizumi historycznymi korzeniami sięgał prowincji Kai (obecna prefektura Yamanashi). Był odłamem klanu Ogo, a swoje nazwisko przyjął od miejsca zwanego Kamiizumi, kiedy zasiedlali tereny prowincji Kozuke (Kamiizumi usytuowane jest w połowie drogi pomiędzy Maebashi a Ogo, ok. 6 km od rzeki Tone). Oba rody były wtedy częścią klanu wielkiego rodu Yamanouchi-Uesugi władającego prowincją Kozuke.

Kamiizumi Yoritsuna doświadczenia zdobyte w polu bitwy i między innymi od Aizu Iko Ikosai przekazał swoim synom.

Kamiizumi Gengoro urodził się w 1508 r. w kasztelu Ogo jako drugi syn Yoritsuny. W wieku kilkunastu lat przez dwa lata uczył się filozofii chińskiej oraz praktykował buddyzm u roshi (mistrza zen) Ten’myo. Kiedy ukończył piętnaście lat, Gengoro zmieniono imię na męskie Hidetsuna.

Początki w sztuce walki, szczególnie kenjutsu, rozpoczął zapewne od Nen Ryu, stylu rozwijanego w jego rodzinnej prowincji Kozuke i rejonie w który zamieszkiwali. Potem przygotowując się do roli przyszłego wodza i władcy zamku, został wysłany na szkolenie i naukę do prowincji Shimoosa (dzisiejsza prefektura Chiba), gdzie była usytuowana świątynia shinto Katori i centrum szkoły wojennej Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu.

Następnie na przestrzeni lat 1523–1524 poszukując nowych wyzwań w sztuce kenjutsu (i w wyniku spotkania z Tsukaharą Bokudenem) trafił do świątyni shinto Kashima w prowincji Hitachi (dzisiejsza prefektura Ibaraki).

Nie licząc mistrza Aizu Iko Ikosai nie wiadomo kim byli nauczyciele sztuk walki Kamiizumi Hidetsuny, bo on ich nigdzie w pisanych własną ręką dokumentach nie wymienia. Na pewno poznawał i rozwijał takie sztuki walki jak kenjutsu, sojutsu, ninjutsu i shurikenjutsu, bo znalazły potem miejsce w jego własnej szkole wojennej.

W 1528 r. Hidetsuna ożenił się po raz pierwszy z kobietą z rodu Omori, z którego pochodzili jedni z najważniejszych wasali linii rodu Ogigayatsu-Uesugi. Z tego związku urodził się jego pierworodny syn Kamiizumi Norimoto (Hidetane). W tym samym roku przejął od ojca obowiązki głowy rodu (po śmierci w nieznanych okolicznościach starszego brata) i jako władca kasztelu Ogo otrzymał tytuł dworski Jugoi.

Mając 23 lata zetknął się ze stylem Kage Ryu (w 1531 r.), kiedy mistrz Aizu Ikosai odwiedził ród Kamiizumi w Ogo jo. Kamiizumi Hidetsuna stał się wtedy osobistym uczniem Aizu Ikosai. Przez co najmniej dwa lata przebywał przy nim, przejmując wiedzę i umiejętności w fechtunku mieczem.

Aizu nauczył Hidetsunę swojej metody Kage Ryu i dał inka-jo (jedna z nazw wzorowanego na obyczajach zen dokumentu w kenjutsu, stosowanego od XVI wieku do określania osiągniętej rangi mistrzowskiej w sztuce walki – w zen stopnia roshi). Jego nauczyciel zakończył życie w 1538 r. jako niepokonany mistrz miecza.

Uważa się, że w tym okresie dla poprawienia efektywności ćwiczeń w parach, szczególnie nauki kontroli czasu i dystansu, skonstruował nowy rodzaj miecza treningowego fukuroshinai (w 1533 r.), czyli pocięty na paski bambus, obciągnięty skórą. Koncepcja tego przyrządu treningowego przetrwała do czasów współczesnych w wielu znakomitych szkołach kenjutsu i jest stosowana w nieco zmodyfikowanej formie również w sporcie kendo.

Fukuroshinai składa się z kija bambusowego, zwykle rodzaju madake, o długości długiego lub krótkiego miecza. Do ok. połowy jest on rozdzielony na sześć do ośmiu oszlifowanych części, na które nakłada się pokrycie ze skóry daniela, pomalowanej w szkole Shinkage Ryu na kolor czerwony.

Kamiizumi Hidetsuna odwiedzał wiele miejsc w Japonii i miał do czynienia z wieloma działającymi wtedy szkołami miecza. Uczył się dalej chińskiej strategii wojennej i związanej z nią umiejętnością posługiwania się księgą Yi-jing (Księgą Przemian) szkoły Ogasawara Ryu od Ogasawary Ujitaki. Ogasawara Ryu bazowała na naukach słynnego chińskiego stratega Sun Zi. W międzyczasie ród Kamiizumi został władcą nowego, leżącego w pobliżu Ogo jo, zamku Umayabashi.

Doszedł do takiej biegłości w posługiwaniu się mieczem, że udało mu się udoskonalić rodzinną już metodę walki, którą z czasem nazwał Shin-kage Ryu – stylem „nowego, ukrytego cienia”. Mistrz Yagyu Toshinaga w swojej wydanej w XX wieku książce Shoden Shinkage Ryu wysunął przypuszczenie, że Kamiizumi ostatecznie rozwinął swój styl miecza między 30 a 40 rokiem życia, tj. w latach 1538–1548 (co sugeruje, że Hidetsuna mógł być ze swoim nauczycielem dłużej niż dwa lata tj. do jego śmierci w 1538 r.).

Kamiizumi jak się powszechnie uważa, w ciągu całego życia stoczył wiele zwycięskich pojedynków, z czego 17 na ostre miecze (shinken). Osiągnął ostatecznie taką perfekcję, że zaczęto go tytułować kensei (świętym miecza).

W 1545 r. ród Uesugi zaatakował ród Go-Hojo. W 1546 r. Hojo Ujiyasu tocząc lokalne wojny z wasalami Uesugi zaatakował zamek Umayabashi. Kamiizumi poddał zamek bez walki i przyłączył się do Hojo Ujiyasu. Ten zaś pozostawił ród Kamiizumi w spokoju, a co więcej Hidetsuna wszedł do jego rodu, żeniąc się po raz drugi, tym razem z córką Hojo Kazusa-no Suke Tsunashige. Przyjął też stanowisko instruktora sztuk wojennych rodu Go-Hojo.

W 1555 r. wódz Uesugi Kenshin z prowincji Echigo zaatakował garnizony Go-Hojo znajdujące się na północy prowincji Kozuke chcąc odzyskać między innymi zamek Hirai, położony około 30 kilometrów od zamku Umayabashi. Hojo Ujiyasu nie spieszył się z odsieczą. W tej sytuacji Kamiizumi pozostawiony kolejny raz samemu sobie wysłał z Umayabashi jo wiadomość do Kenshina, że chce przejść na jego stronę i ostatecznie został jednym z generałów w rodzie Uesugi.

Uesugi Kenshin objął w tym czasie kontrolę nad tą prowincją. Ustanowił swego głównego sojusznika Nagano Narimasę jej zarządcą. Nagao władał wybudowanym w 1526 r. dużym zamkiem Minowa (współczesne miasto Takasaki w prefekturze Gunma) usytuowanym w odległości kilkunastu kilometrów od zamku Hidetsuny. Zamek Umayabashi szachujący wespół z zamkiem Minowa drogę do prowincji Echigo, został jemu też podporządkowany. Kamizumi szybko stał się znany jako jeden z „szesnastu włóczników domu Nagano”, czyli rady najwyższych dowódców.

Kamiizumi Hidetsuna brał udział w niektórych kampaniach związanych z kolejnymi bitwami na równinach Kawanakajima pomiędzy Uesugi Kenshinem a Takegą Shingenem. Na jesieni 1563 r. wyruszył z najlepszymi uczniami w musha shugyo do Kioto. Po drodze zatrzymał się w Narze i wygrał pojedynek z ji-samurajem Yagyu Munetoshim (czasami występuje pisownia jego imienia jako Muneyoshi). Ten w konsekwencji dołączył do grona jego uczniów.

W 1564 r. w Kioto w pojedynku na ostre miecze shinken zginął jego pierworodny syn Norimoto. W 1565 r. Hidetsuna dał w Kioto pokaz Shinkage Ryu przed dworem shoguna Ashikagi Yoshiteru. W jego wyniku został na krótko nauczycielem samego shoguna i licznej rzeszy chętnych samurajów.

Narimasa zmarł w 1561 r. a Takeda obrócił swoje zainteresowanie na prowincję Kozuke. W 1566 r. mimo zimy zaatakował zachodnią cześć prowincji Kozuke, siedlisko rodu Nagano. Zamek Minowa i Umayabashi zostały otoczone i były bez szans na szybką odsiecz ze strony Uesugi Kenshina. W tej sytuacji 22 lutego Norimori popełnił seppuku.

Kamiizumi na wieść o poddaniu zamku Minowa utorował sobie drogę ucieczki z okrążonego rodzinnego zamku. Ostatecznie w wyniku działań agentów Takedy Shingena, uległ namowom i pojawił się na zamku Minowa poddając się generałowi Takedy – Naito Shuri-no Suke Masatoyo. Teraz został jednym z niższych rangą wasali klanu Takedy jakkolwiek w uznaniu jego wyjątkowych umiejętności wojskowych Shingen Takeda pozwolił mu jako szczególny dowód uznania używać jednego ze znaków składających się na jego własne imię i od tego czasu Kamiizumi znany jest też pod imieniem Nobutsuna. Tego imienia Kamiizumi zaczął używać w pisanych przez siebie dokumentach od 1566 r.

W czasie pobytu w klanie Takeda Kamiizumi Hidetsuna zapoznał się z pierwszej ręki z tajemnymi technikami walki wręcz Minamotów przechowywanymi przez ród Takeda – aikijutsu, z którego wybrane elementy włączył do swojego systemu kształcenia wojowników w ramach szkoły wojennej Shinkage Ryu jako mutodori. Mutodori opierało się przede wszystkim na szczególnym sposobie manewrowania ciałem i jednoczesnym ruchu dwóch rąk, przypominającym toczenie kuli o średnicy przedramienia.

Ostatecznie Kamiizumi osiedlił się na podzamczu kasztelu usytuowanego pod Kioto w miejscu, gdzie w dwadzieścia lat później powstanie nowy zamek Fushimi. Był tu już znany z pokazu w 1565 r. Skupił się w tym czasie na nauczaniu i badaniach nad sztuką wojenną w tym walką mieczem.

W czasie swego życia Kamiizumi Hidetsuna miał dziesiątki uczniów i wychowanków z gwardzistami cesarza włącznie. Jakkolwiek niektóre dokumenty wspominają, że było ich tylko około osiemdziesięciu, to w jego rękopisach znajduje się informacja, że przychodziły do niego po naukę setki samurajów i bushi.

Kamiizumi sformułował wtedy ważną i nowatorską jak na tamte czasy teorię fechtunku wywodząc ją z nauk szkół zen, że technika stylu Shinkage Ryu jest niepokonana między innymi dlatego, iż mając zdolność pozbawiania życia, pozwala uniknąć zbędnego konfliktu.

W 1570 r. doszło do drugiego w Kioto pokazu stylu Shinkage Ryu, tym razem przed cesarzem Ogimachi i jego dworem. W jego wyniku Kamiizumi Hidetsuna uzyskał czwartą rangę dworską Jushi. Konsekwencją tego sukcesu było też rozpoczęcie służby u Yamashiny Tokitsugu, wysokiego rangą urzędnika dworu. W tym czasie występował pod nazwiskiem Kamiizumi Musashi-no Kami Fujiwara-no Hidetsuna, Kamiizumi Musashi-no Kami Nobutsuna lub Ogo Musashi-no Kami Nobutsuna.

Yamashina w uznaniu jego umiejętności w 1572 r. polecił go na wakującą w tym czasie funkcję głównego fechmistrza i stratega klanu Yuki z prowincji Shimoosa. Yuki byli wasalami rodu Go-Hojo.

Kamiizumi Ise-no Kami (pod tym tytułem występuje we współczesnej bibliografii) Hidetsuna (Nobutsuna) zmarł śmiercią naturalną w wieku 75 lat w 1582 r. w czasie pobytu w wielkiej twierdzy Odawara, siedzibie rodu Go-Hojo, przebywając w gościnie u swego teścia Tsunashige jako niepokonany mistrz miecza.

Prochy Kamiizumi Hidetsuny złożono w kamiennej wieży usytuowanej na honorowym małym wzniesieniu, obok innych członków jego klanu, na cmentarzu rozebranego zamku Umayabashi (współczesne Maebashi), gdzie pozostają do dnia dzisiejszego. Cmentarz znajduje się z tyłu za ufundowaną przez niego i zbudowaną w tym miejscu w 1577 r., a związaną z obchodami kolejnej rocznicy śmierci jego syna Norimoto, świątynią zen dla szkoły Soto – Seirenji.

W 1594 r. jeden z jego kilku głównych i najważniejszych uczniów Yagyu Taira-no Sekishusai Munetoshi wraz z synem Munenorim dali w Kioto pokaz sztuki walki mieczem przed dworem Tokugawy Ieyasu. Do tego pokazu ich szkoła walki Yagyu Shinkage Ryu stała się sztuką fechtunku klanu Matsudaira. Kiedy Tokugawa otrzymał w 1603 r. tytuł shoguna, nadworną sztuką domu shogunów i pozostał nią do końca ery samurajów tj. 1868 r.

Yagyu Taira-no Tajima-no Kami Menenori osiągnął w administracji shogunatu pozycję głównego cenzora tj. rangę współczesnego ministra spraw wewnętrznych. Szkoła Yagyu Shinkage Ryu podzieliła się na dwie linie rozwojowe. Jedna tzw. Edo która po końcu ery samurajów przetrwała w jedynie w szczątkowej i nie bezpośredniej linii przekazu. Druga bezpośrednia linia Owari trwa do dnia dzisiejszego.

Yagyu Shinkage Ryu w okresie XVIII wieku wydała kilku wyjątkowo zdolnych i znanych fechmistrzów. Obok dwóch wymienionych wcześniej, należeli do nich Yagyu Jubei Mitusutoshi, Yagyu Matajuro Munefuyu, Yagyu Toshitoshi, Yagyu Renyasai Toshikane. Także kilku fechmistrzów spoza rodziny.

W XX wieku do szkoły Owari Yagyu Shinkage Ryu mistrza Yagyu Genshu Toshichiki, a potem jego syna – Yagyu Gencho Toshinagi, trafił Watanabe Tadatoshi. Po latach nauki założył własną organizację – Marobashikai, kultywującą ten styl fechtunku.

W 2004 r. szkoła Shinkage Ryu stwarzyszenia Marobashikai dotarła oficjalnie do Polski.

W chwili obecnej Porando Shikage Ryu Marobashikai jest jedyną i wyłączną organizacją na terenie Polski i Białorusi, reprezentującą japońskie Marobashi-kai, T. Watanabe soshu dairi i sposób nauczania właściwy dla jej przekazu stylu Shinkage Ryu.

Aktualny 22 hyoho shiuhan Marobashikai stowarzyszenia Marobashikai Watanabe Tadashige
w postawie seigan-no kamae

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Watanabe Tadahisa 23 hyoho shihan Marobashikai

kenjutsu_36

Narazaki Nobuki kijyu od roku 2015 przestał być członkiem
japońskiego stowarzyszenia Marobashi-kai

kenjutsu_39

Janusz Szymankiewicz – formalnie praktykuje azjatyckie sztuki walki od 1974 r.
Obok kenjutsu ćwiczy: Ving Tsun kuen, Yang Taiji quan, Kyudo

Translate »